Het ideale mannenlichaam,
Ofwel de functie van het mannenkorset

Bij silhouet bepalende onderkleding denken we doorgaans aan vrouwenkleding. Toch waren er ook modieuze mannen die zich een korset of corrigerende gordel lieten aanmeten. In de laatste 200 jaar hebben verschillende mannensilhouetten de revue gepasseerd. Deze mantypen of idealen varieerden van een dandy met ingesnoerde taille tot een robuuste volwassene of uitbundige bodybuilder. Het is overduidelijk dat ook het ideale mannenlichaam aan mode onderhevig was. Er vond zelfs een erotisering van het mannenlijf plaats. Brede schouders, een slanke taille en volle kuiten werden afwisselend benadrukt. De platte mannenbuik was hierbij de constante factor. Bierbuikjes en ‘love handles’ waren namelijk ook vroeger niet gewenst. In het onderstaande overzicht probeer ik een hanteerbare indeling te maken van de verschillende mannelijke idealen uit het verleden.

Dandy 1815-1840
Korset
Op Franse modeprenten zien we aan het begin van de negentiende eeuw een merkwaardig mannensilhouet ontstaan: een ferme borstpartij met jabot, brede schouders en pofmouwen, een ingesnoerde taille, stevige heupen en fraaie kuiten. Het was de tijd van de fameuze Beau Brummel, de periode waarin een dandy uren tijd nodig had om zich te kleden. Het ging om de onberispelijke snit van de kleding en het resultaat van de stijf gesteven en perfect gestrikte dassen.

De mode om twee vesten over elkaar te dragen maakte het bovenlijf robuuster, terwijl het strakke korset een slanke taille bewerkstelligde. De schoudervullingen en de valse heupen en kuiten benadrukten het nagestreefde zandlopersilhouet.

Besides this, I was the first person in England that wore false calves, artificial hips, and bosom friends, to make us look like ladies – and, last of all, the inimitable corset, the idea of which I borrowed of an old gentleman who was troubled with a certain infirmity. [Launcelot Langstaff, Esq., Salmagundi, second series, New York, 1835, blz. 184.]

De mooie, goed gevormde benen waren geïnspireerd op de klassieke en perfect geproportioneerde witte marmeren beelden van zwoegende goden en halfgoden. Op de populaire spotprenten werd het silhouet en de onderkleding van de man geridiculiseerd.

Griekse god 1840-1920
Rechthouder en wollen onderkleding
Na 1840 verdween de nadruk op een slanke mannentaille. In de modebladen en prijscouranten zien we een robuust en breed silhouet ontstaan. Het ideaal was een stevige volwassen man. Dit maakte het mannenkorset overbodig.
In de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde dit mannenideaal zich door naar de gespierde klassieke god. Spieren mochten zich vrij ontwikkelen en het lichaam werd in zijn beweging niet meer belemmerd door strakke kleding. De nieuwe man behoorde fier en rechtop te staan. Het korset werd vervangen door de rechthouder.

Zeer tekenend zijn de afbeeldingen in een catalogus voor wollen reformonderkleding van dr. Jaeger omstreeks 1900: ‘Systeme normal du Docteur Jaeger La santé par la laine’. Op deze platen zijn de hemden en onderbroeken afgebeeld op bekende marmeren beelden uit de klassieke oudheid, zoals de elegante discuswerper en de stevige Hercules.

Gedistingeerde heer 1890-1950
Korset en ‘health belt’
Omstreeks 1890 werd het ideaal van de gedistingeerde heer modieus. Dit type man werd uitstekend geportretteerd in de reclames voor de overhemden van het Amerikaanse merk Arrow. Zoals bij de dandy zat zijn kleding onberispelijk en sloot het strak op het lichaam aan. Strenge kostuums en overhemden met stijve, hoge boorden ontnamen de modieuze man opnieuw zijn bewegingsvrijheid. De dracht van een nieuw mannenkorset kon niet uitblijven.
De afbeelding van het lange mannenkorset in de advertentie van de firma WORTH et Cie. uit het einde van de negentiende eeuw lijkt op een spotprent van een man in een vrouwenkorset en is vrij uniek in zijn soort. Modieuze mannen wilden echter wel hun taille benadrukken en hun bierbuikje wegwerken.

In de periode 1910-1935 werd op grote schaal geadverteerd voor buikbanden die de meer gezette man niet alleen een steuntje in de rug gaven, maar ook de gewenste taille markeerden. Deze banden – met zowel een medische als een schoonheidsfunctie – bleven tot na de Tweede Wereldoorlog in het assortiment van de warenhuizen en verzendbedrijven.

In de HiLiCoN collectie bevinden zich twee modellen van omstreeks 1915. Beide zijn een ‘“De Luxe” Health Belt’ van The Rexall Store. Deze banden worden aan de voorzijde met stevige drukknopen gesloten. De vetersluiting middenachter wordt aangehaald door de twee banden, die aan de veteruiteinden zijn bevestigd, zijwaarts te trekken en aan de voorzijde vast te gespen. Het zomermodel is vervaardigd uit een luchtige gaasstof.
Daarnaast waren er comfortabele step-ms op de markt voor zowel vrouwen als mannen. Een step-in heeft geen sluiting zoals bij een korset. Een step-in trek je over heupen en zitvlak omhoog.

Bodybuilder 1945-1970
Step-in en panty
Na de Tweede Wereldoorlog ontstond in Amerika een bijzondere rage. Zowel mannen als vrouwen begonnen met bodybuilding. Natuurlijk was deze extreme sport niet voor iedereen weggelegd. Toch had deze lichaamscultuur invloed op het dagelijks leven. En dat doet deze tegenwoordig eigenlijk nog steeds.
In deze tijd werd het beeld van de ideale man gevormd door sexy Amerikaanse filmsterren. Clark Gable, Cary Grant en Rock Hudson waren personificaties van knappe volwassen mannen met een goed – maar niet overdreven – geproportioneerd figuur. De bodybuilder Steve Reeves daarentegen maakte met zijn imposante borstkas furore in films die zich afspeelden in de oude Romeinse tijd.

Het was duidelijk dat de ouder wordende man iets moest doen om het beginnende buikje weg te moffelen. Zo nu en dan doken advertenties en realia op, waaruit blijkt dat er in de wereld van de korsetterie ook na de oorlog een aanbod was voor de man met figuurproblemen. Het stugge korset maakte plaats voor een elastieken band. Natuurlijk bleven deze banden een medische functie combineren met het camoufleren van een beginnende buik. Door de nieuwe, elastische materialen werd de actieve man niet meer belemmerd in zijn bewegingsvrijheid.

De uit het einde van de jaren vijftig daterende catalogus van de Magic Mold Inc uit New York toont diverse modellen van Anatone voor de sportieve man die last had van rugpijn en er slanker en jeugdiger wilde uitzien. De traditionele modellen lijken nog op de ouderwetse korsetten met een vetersluiting aan de achterzijde en haken en ogen of gespen aan de voorzijde. Klein en subtiel is ‘The Viking’, een smalle gordel met middenvoor vijf beklede en gebogen stalen baleinen die de uitgezakte buik op zijn plaats houden.
Toch zijn er ook vernieuwingen. De ‘Cadet Health belt’, de ‘”G.I.” Health Support’ en de ‘Pal’ missen de vetersluiting en soms ook de baleinen. Dit zijn step-ins, die aan de onderzijde zijn voorzien van een verwijderbare buidel, de jockstrap.

Fetisjist 1945-2012
Mannen- of vrouwentaille
Heel bijzonder is de ‘Harald Herrenformslip’ uit de ‘Gummi-Moden-Heft nr. 1’ van het Versandhaus A. Kuntzmann Abt. Gummi uit Pforzheim, Duitsland. In deze uit omstreeks 1960 daterende catalogus staan diverse modellen van onder- en bovenkleding, uitgevoerd in rubber en leer. De bovenkleding is echt voor rubber- en leer-fetisjisten, de onderkleding lijkt aardig modieus.
Echter, tussen de bekende rubberkorsetten voor de vrouwelijke clientèle valt de corrigerende, rubberen mannenslip direct op.

In anatomisch modellierter Form ist er für all die Herren, die zu einem Fettbauch neigen, das Richtige. Auch von Sportlern, Autofahrern usw. bevorzugt. Vermeidet Erkältungen und Unfälle und gibt allen Herren die Wunschfigur.

Mr. Pearl, korsetmaker van beroep, is als fervent korsetdrager doorgeslagen in zijn hobby. Door de jaren heen wist hij zijn taille boven de heuppartij onnatuurlijk slank in te snoeren. Bij dit soort acties wordt de wil over het lichaam het doel; niet veel anders dan bij meisjes met anorexia nervosa. Er zijn maar weinig mannen die hun mannelijke kleding willen combineren met een extreem slanke taille.

Fitness fan 1970-1990
Panty en buikband
Bodybuilding bleef populair, zij het bij een kleine doelgroep. De nieuwste Amerikaanse rage was fitness. Bekende filmsterren zoals Jane Fonda promootten hun laatste fitness-methoden. Het was de tijd van disco, opvallende en strakke kleding en veel borsthaar. Het was modieus om slank te zijn: een ideaal dat voor velen helaas niet was weggelegd. En hier speelde de handel erg handig op in.

Zo adverteert de Burda, Duits tijdschrift voor zelfmaakmode, in maart 1976 met de “Unsichtbarer SUPER-Traum-Gürtel!
Für Damen + Herren von 18 bis 80 Jahren”.
Het was een tweede huid met staal-kracht. De tekeningen tonen hoe deze super gordels (step-ins) van TINA-Spezialversand uit Dinslaken, Duitland onzichtbaar, comfortabel in het dragen en bovendien super vormend zijn. En dat voor slechts 19,95 Duitse Marken.

Vergelijkbare unisex gordels werden aangeprezen door Frederick’s of Hollywood. De ‘Tummy Trimmer’ dateerde uit 1974 (Vol. 28, issue 176). Bij deze gordel is te zien dat de band open is en om de taille wordt geslagen. 

Sixpack surfer 1990-2012
‘Shapewear’ en ‘Enhancement’
Na 1990 ontstond in de wereld van de advertenties een volledig nieuwe ideale man. De tijd van fitness en disco was voorbij. Nieuw waren de populaire boybands. Alles moest jong en strak zijn. Het ideaal werd de slanke, doch gespierde surfer met door de zon gebleekt haar en een zwembroek met lange pijpen, extreem laag hangend op de heupen. Deze geërotiseerde en overdreven opgerekte mannenlijven zagen we al decennia eerder in het homo-erotische werk van de kunstenaar Tom of Finland. Nu drong dit ideaal ook door in de heterowereld.

Maar er veranderde nog iets. De lichaamsbeharing van de man raakte in diskrediet. De tijd van sexy acteurs met een behaarde borstpartij zoals Tom Selleck in de tv-serie ‘Magnum, P.I.’ was definitief voorbij. De modellen moesten glad geschoren of gewaxed zijn. Ja, all the way. Blijkbaar paste zichtbaar schaamhaar niet meer in dit plaatje. Het gevolg was oplaadbare scheerapparaten voor droog scheren en voor onder de douche.

Natuurlijk bleven fitness en bodybuilding populaire sporten. Wanneer deze sporten iets te hoog gegrepen waren, dan konden tijdschriften als ‘Exercise, For Men Only’ (New York) zeer stimulerend werken.

Mogelijk geïnspireerd door de opgevulde vrouwen-pantybroekjes van Frederick’s of Hollywood verscheen in september 1993 de advertentie van de ‘Super Shaper Briefs’ van Rush Industries, INC. in New York.

Exclusively Designed Men’s Padded Briefs
Give You EYE-CATCHING BUTTOCKS INSTANTLY!

Deze mannenslip à 19,98 dollar was aan de achterzijde voorzien van twee kussentjes om de billen meer volume te geven. Voor 5 dollar extra werd een vulling meegeleverd om het kruis meer aanzien te geven. Deze advertentie is nog getekend, maar in juni 1996 waren de tekeningen vervangen door echte foto’s.

De meest recente ontwikkelingen op het gebied van corrigerende onderkleding voor de man valt uiteen in twee groepen: de hemden, t-shirts en onderbroeken die de taille en buik corrigeren en de onderbroeken die de billen en de geslachtsorganen liften of aanvullen. Zowel bekende als minder bekende merken houden zich bezig met de productie van deze corrigerende onderkleding.